Në imazhet e sipërme, mund të vërejmë qartazi se ka një mosshkëputje në mes estetikës tradicionale dhe asaj bashkëkohore. Meqë, tentenet, në kohët e hershme janë përdorur gjerësisht si një simbol estetik, dhe zakonisht kjo formë e gjerë aplikimi ka qenë komodina dhe tryeza e ushqimit. Mirëpo, tentenja shërben në radhë të parë si mbulesë dhe kjo është një nga dallimet kyçe të vlerave artistike dhe kiçit. 

Arti i vërtetë zbulon e të ngacmon, kiçi mbulon kompleksitetin e përvojës njerëzore, ai të rehaton. 

Në një mënyrë, për ta parafrazuar Karl Marksin “Kitsch-i është opiumi i popullit.” Me anë të kiçit, si denominues më i ulët i përbashkët, tentohet që të imponohet një realitet i ri. Ky është aspekti i dhunës së kiçit – në këtë rast dhunës ndaj qytetit, të cilin elita e re e shohin si një bastion i atyre që vazhdimisht përbuzin ata që janë nga rrethina apo fshati. Të kuptohemi – këtu bëhet fjalë kryesisht për një mentalitet që është prezent tek shqiptarët dhe ballkanasit, pavarësisht se a gjinden në fshat, qytet apo në ndonjë qendër në diasporë. Mirëpo, brengos fakti që urbicidi, një lloj hakmarrjeje ndaj konceptit të qytetit si polis – një shoqëri e koordinuar që punon për të mirën e përgjithshme – ka tendencë ta ngrehë të gjithë shoqërinë poshtë kolektivisht.

Kështu qysh nga rënia e Perandorisë osmane, shkatërrimi i së vjetrës nuk pasoi me një ndërrim të planifikuar mirë. Qëllimi ishte të zhdukej çdo gjurmë e mundshme e pushtetit të mëparshëm dhe të fillohej nga zeroja. E vërejmë këtë me ndërtimet soc-realiste në Prishtinë për t`i zëvendësuar ndërtesat otomane me ato moderne, mirëpo modernja ishte trajtuar nga sytë e dikujt që ende nuk e kishte kuptuar apo mishëruar atë. Njëri ndër rastet më drastike është qyteti i Selanikut, i cili me ikjen e osmanëve, u rrafshua dhe u zëvendësua me kopje të arkitekturës françeze (Nëse i sheh fotografitë e vjetra të Selanikut, ta përkujtojnë Prizrenin apo Sarajevën – pra një qytet tipik osman).

Në aspektin kosovar, periudha e soc-realizmit jugosllav u pasua nga sundimi i Miloseviçit i cili – si çdo strukturë e dhunshme e pushtetit – gjithashtu e imponoi edhe arkitekturën e tij. Kjo vërehej në mbirjen e busteve të mbretërve mesjetarë serbë dhe çdo version e metastazë e kiçit religjioz. Si shembull më i shëmtuar i kësaj dukurie është Kisha Ortodokse Serbe në oborrin e Bibliotekës Kombëtare. Debati ende vazhdon se çka duhet të bëhet me të.
Ajo nuk mund të jetë kishë dhe kurrë nuk ishte e menduar si kishë. Ajo është një lloj bunkeri Enverian dhe simbol i dhunës. Debati për këtë objekt ende vazhdon. Propozimi i Hajrullah Çekut për ta shndërruar atë në një muze të diktaturës është ndër të paktit që tentojnë ta integrojnë një aspekt të pakëndshëm të së kaluarës dhe të i japin një kuptim të ri.

Pra, zbrazëtira vazhdon të mbushet me objekte që u shkojnë më së miri për shtati farkëtareve të identiteteve të reja. E këta nuk janë medoemos njerëz që kur janë në Londër destinacionin e parë e kanë Galerinë “Tate” apo sallën e leximit të “British Library” – aq e famshme sa Mario Vargas Llosa ia pat kushtuar një ese të tërë – apo në Nju Jork, nuk do të vizitojnë “Central Parkun”, nuk do të shkojnë në opera në “Met”, e as në ndonjë nga galeritë e shumta të qytetit. Më parë do t’i gjesh në ndonjë kafene shqiptare duke bërë zefk me muzikë tallava dhe duke bërë selfie për Facebook, posaçërisht nëse e kanë ndonjë njeri me titull apo famë në tavolinë (të mirë apo të keq, s’ka dert). Ose mund t’i gjesh në njërin prej shumë dyqaneve të teshave e parfumeve. Pra e kanë një nevojë gati ritualiste që të duken sa më shumë si ata që e përfaqësojnë paradigmën e re sunduese – në këtë rast Amerikanët dhe Europianët. Por ç ‘është më e rëndësishmja, ata kanë të holla. Dhe ato të holla i shpenzojnë si dojnë vet. Për fat të keq kjo shpesh nuk është ide fort e mirë. Kështu shohim kryesisht simbole agresive të statusit, të cilat i karakterizon në një masë Kitsch-i. Si në rastin e “Shtëpisë Versace”. Kjo e ka një mesazh shumë të thjeshtë – kam kulm mbi kokë dhe tesha e parfum të shtrenjtë. Kam edhe televizion e internet, por gjithashtu kam jetuar jashtë. Aq! Nuk ka ndonjë për mesazh më të thellë, as edhe tentim për ta reflektuar pronarin apo patronin e veprës – qoftë ai publik apo privat. Përkundrazi, tenton të mbulojë.

Pra sikur ndërtimet që mundohen ta maskojnë realitetin me simbole të vrazhda të statusit – si p.sh. shtëpia e ngjyrosur me logon e Adidasit, apo ajo e stolisur si një llahtari që Gianni Versace mund ta ketë parë një natë para vdekjes, e kanë për qëllim të maskojnë kompleksin e të ardhurit nga një status më i ulët shoqëror. Sepse, këto shtëpi nuk e kanë për qëllim ta shprehin karakterin e pronarit. Porosinë e kanë njëdimensionale dhe të qartë: kam kulm mbi kokë por edhe mjaft pasuri sa të jem pronar i teshave dhe parfumeve të shtrenjtë. Poashtu, kam jetuar jashtë vendit.

Tentenet janë më interesante, sepse e përfaqësojnë një simbol statusi kitsch në zhdukje e sipër. Sepse, tentenet janë ndoshta njëri nga reliktet e pakta të konsumerizimit nga periudha e vonshme e Perandorisë Osmane. Sot, ajo asociohet me aspektin oriental të kulturës sonë – shtëpitë tradicionale, minderët, takijat e hoxhallarëve, etj. Mirëpo, qyteti i njohur në botë për tentene ishte dhe është Venediku. Pra, tentenet në te vërtetë, duket të kenë qenë simbole statusi që reprezentonin Perëndimin nga sytë osmane. Ato çmoheshin nga shtresat e pasura, e shtresat e varfra e donin së paku një shenjë të të qenit në një nivel me shtresën e hollë elitare. Kështu, kur u bë e mundshme që këto tentene të prodhoheshin masovikisht ato e vërshuan tregun. Nga ky aspekt, tentenet janë si një përkujtim se çka mund të ndodh me statuset kitsch të simbolit në ditët e sotme” …
Pra, këto mikro shpërthime të Kitsch-it në shoqërinë tonë, paraqesin vetëm njërën anë të ”virusit Kombëtar”

Turbofolkultura dhe gjuha e saj, me anarki përceptuale, skizofreni, dëshirë e papërmbajtur dhe me pastrehshmëri, duke e shtyrë individin në lëvizje… kjo ngjashmëri dhe barazim me Kitsch-in, na del të mos jetë një rastësi. Duke e formësuar peizazhin e imponimeve ideologjike, zhdukjen e të mbeturave pozitive të traditës dhe shuarjen e hapësirës kritike të modernizmit, Kitsch-i në Kosovë, ka mbetur një pikë e pandryshueshme e përbashkët shoqërore. 

Nga këto shembuj mund të kuptojmë shumë qartë rritjen e pashmangshme të turbofolk kulturës, e që ndërlidhet me tranzicionin që jetoi Kosova pas luftës.
-Në ditët e sotme, politikanët dhe faktorët tregtarë, në vend se të lartësojnë nivelin e edukimit të shtresave të ulëta t`i përshtasin në kohën moderne, ata i pranojnë në nivelin turbofolk dhe janë duke i përmbushur kërkesat e tyre në përputhje me këtë nivel. Sepse numri i këtij niveli është i madh, dhe duke i përmbushur kërkesat e këtij niveli turbofolk, politikanët mund të sigurojnë vota dhe hapin rrugë për sipërmarrës që të prodhojnë produkte më tepër për shoqëri konsumuese. Kërkesa për këtë të fundit mund të ketë frymëzim për arsye të ndryshme si: politike, ekonomike etj. duke e shndërruar Kitsch-in në një produkt të domosdoshëm në zhvillimin e marrëdhënieve shoqërore.

Calinescu në kontributin e tij teorik “Pesë Fytyrat e Modernitetit” parashtron mjaft pyetje për identitetin e Kitch-it në kontekstin etimologjik, artistik dhe sociologjik. “Pra, po qe se Kitchi është shije e keqe, atëherë çfarë është një shije e keqe”, pyet ai. Nuk është dhe aq e thjeshtë ta definosh. Andaj, këtu edhe fillon zgjerimi i kuptimit të tij në dispilina të ndryshme dhe shumëllojshmëria e dimensionit të identitetit të tij.

Në këtë artikull synuam ti parafrazojmë disa nga ndikimet e Kitchit në kontekstin fizik ku kondensohen domethëniet e vendit që proklamojnë ndërlidhshmëri ndërmjet arkitekturës dhe forcave të ushtruara nga njerëzit dhe disiplinave të tjera që kontribuuan në këtë proces. Kjo që po quhet tashmë në shkencë “Interdiciplinary”, ka filluar gjithnjë e më shumë të konsiderohet si udhë drejt një kuptimi. Prandaj, pa bërë kombinime të disiplinave, nuk mund ta kullosh gjykimin mbi Kitchin. Për shembull në konteksin psikologjik, thuhet se, Kitch-i ka fuqi joshëse ndoshta sepse njeriu dëshiron të ikë nga realiteti i padurueshëm. 

Në kontekstin sociologjik dhe letrar, Calinescu është i mendimit se nga mungesa e faktorit “kohë” njerëzit përzgjedhin të lexojnë libra “të lehtë”-. Më tej, kur i hedhim sytë te shkolla e Frankfurtit , të ndikuar nga kjo shkollë Adorno dhe Maks Horkhajmer, shohim një term “ industria e kulturës” apo e quajtur ndryshe edhe industria e dëfrimit. Ky term, ka të bëjë me atë se çfarëdoqoftë Kitchi, mund të jetë joshës kur e ka efektin e çlodhjes. Pra, Kitchi mund të jetë një gënjeshtër estetike, por derisa ka një efekt çlodhës apo një “sharm” relativisht të shkurtër, ajo mund të pranohet nga masa.
Megjithatë, Kitch-i nuk duhet të merret si kërcënim serioz siç thotë Abraham Moles “ Mënyra më e thjeshtë dhe më e natyrshme drejt shijes së mirë kalon përmes shijes së keqe.”